W Polsce jest stosunkowo duże przyzwolenie społeczne na płacenie pod stołem. Jak Tygodnik Gospodarczy Polskiego Instytutu Ekonomicznego prezentuje w raporcie, w jego badaniu respondenci zostali zapytani, czy woleliby mieć oficjalną umowę na 3000 zł netto, czy dostawać wyższe wynagrodzenie, ale jedynie częściowo wpisane w umowę.
Ogółem, tę niezgodną z prawem procedurę hipotetycznie akceptowałoby 24 proc. Polaków
Respondenci byli podzieleni na dwie grupy. W jednej z nich prywatna korzyść z otrzymywania części wynagrodzenia pod stołem wynosiłaby 100 zł, w drugiej – 500 zł. W tej pierwszej 20 proc. osób wolałoby część wynagrodzenia otrzymywać nieoficjalnie, w drugiej – 27 proc. Ogółem, tę niezgodną z prawem procedurę hipotetycznie akceptowałoby 24 proc. Polaków – napisał Tygodnik Gospodarczy Polskiego Instytutu Ekonomicznego nr 33/2023. Postawa wobec płacenia pod stołem jest dość silnie zależna od wieku. Wśród najmłodszych respondentów, w wieku 18-24 lata, odsetek akceptujących ten proceder był największy (43 proc.). Dla grupy 25-34 lata wyniósł 35 proc., a dla osób z przedziałów 35-44 i 45-54 lata – 25 proc. Najrzadziej płaceniem pod stołem byli hipotetycznie zainteresowani najstarsi respondenci, w wieku 55 lat i więcej – twierdzącą odpowiedź wskazało 13 proc. z nich.
Głównym powodem wobec płacenia pod stołem we wszystkich grupach wiekowych najczęściej było zmniejszenie emerytury i innych świadczeń
Nieco odmienne w zależności od wieku były też powody niechęci wobec płacenia pod stołem. W kolejnym pytaniu, zadanym jedynie osobom niezainteresowanym wypłatami w kopercie, deklarowanym głównym powodem we wszystkich grupach wiekowych najczęściej było zmniejszenie emerytury i innych świadczeń. Jednak odpowiedź ta stosunkowo częściej była wskazywana przez osoby starsze niż młodsze (59 proc. wśród osób w wieku 55 lat i więcej; 42 proc wśród osób poniżej 35 lat). Wśród osób młodszych, w przedziale wiekowym 18-34 lata, relatywnie częściej była wskazywana obawa o rzetelność wypłat (29 proc. wskazań wobec 10 proc. wśród najstarszej grupy wiekowej).
Wyniki te są spójne z perspektywą myślenia o krótkoterminowym bilansie zysków i strat
Jak stwierdza na zakończenie Tygodnik Gospodarczy PIE, wyniki te są spójne z perspektywą myślenia o krótkoterminowym bilansie zysków i strat. Dla osób starszych wizja emerytury jest dużo bliższa niż dla pozostałych (lub nawet już ją pobierają – dlatego badania PIE nie ograniczał wyłącznie do pracowników).
Dla osób młodszych w większym stopniu liczy się wysokość wypłaty „na rękę”
I to oni są grupą, która najrzadziej byłaby chętna do zaniżenia faktycznego wynagrodzenia w umowie o pracę, bo w konsekwencji obniżyłoby to wysokość ich emerytury. A dla osób młodszych w większym stopniu liczy się wysokość wypłaty „na rękę”. Wśród tych z nich, którzy woleliby mieć całość wynagrodzenia wpisaną w umowę ze względu na zmniejszenie świadczeń społecznych, najpewniej w większym stopniu wpływ na tę decyzję ma niższa wysokość podstawy wynagrodzenia pod kątem ubezpieczenia chorobowego – od tego bowiem zależy wysokość świadczenia, np. podczas choroby własnej lub dziecka albo urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego.