W grudniu 2022 r. eksperci Instytutu Staszica ukończyli prace nad raportem eksperckim „Przełom czy zwrot? Jak wojna na Ukrainie wpłynie na inwestycje kolejowe w Polsce. Perspektywy dla rynku, wyzwania dla państwa”. Wskazano w nim szanse związane ze zmieniającą się sytuacją geopolityczną i wzrostem roli Polski w naszym regionie kontynentu. Zwrócono również uwagę na problemy, które należy rozwiązać, aby te szanse nie pozostały tylko w sferze teorii.
Ponad 1/3 kontraktów zawartych przed wybuchem wojny na Ukrainie osiągnęła już 10-proc. limit
Obecnie pod lupę zespół IS bierze całość inwestycji infrastrukturalnych. W przygotowywanym raporcie, który będzie ukończony w najbliższych tygodniach, znajdzie się krótka analiza szans i zagrożeń. Niestety, wiele problemów, które sygnalizowano w poprzednim opracowaniu, nie zostało rozwiązanych – i to nie tylko w odniesieniu do kontraktów kolejowych. Co prawda w 2022 r. zwiększono limit waloryzacji kontraktów drogowych z 5% do 10%, ale z informacji Polskiego Związku Pracodawców Budownictwa wynika, że ponad 1/3 kontraktów zawartych przed wybuchem wojny na Ukrainie osiągnęła już 10-proc. limit. Wg szacunków PZPB całkowity wzrost kosztów ponad obowiązujący limit waloryzacji wynosi dziś co najmniej 1 mld zł netto.
Bez efektu pozostają rozmowy o waloryzacji kontraktów kolejowych
Ten zakres ponoszą firmy wykonawcze i ich podwykonawcy. Pod koniec maja br. branża wysłała do ministra infrastruktury pismo z wnioskiem o podjęcie pilnych działań, które będą prowadzić do urealnienia limitu waloryzacji w zawartych umowach, dla których oferty składane były przed 24 lutego 2022 r. Jak w nim stwierdzono, znane na dzisiaj wskaźniki uzasadniają zwiększenie tego limitu z 10% do poziomu 20% (chodzi jedynie o listę konkretnych kontraktów, podpisywanych w latach 2021-2022), co mimo jego podniesienia, nadal będzie oznaczało, że strona publiczna wciąż przenosi na przedsiębiorców 50% odpowiedzialności za wzrost kosztów. Niezależnie od powyższego, bez efektu pozostają rozmowy o waloryzacji kontraktów kolejowych. Otwarty problem to także waloryzacja kontraktów projektantów i nadzorców inwestycji, o której przedstawiciele branży pisali na łamach newslettera DWU.TYGODNIK Instytutu Staszica.
W ostatnich dniach pojawił się nowy, niepokojący sygnał: unijny komisarz ds. środowiska wystosował do polskiego rządu list, w którym wyraził w imieniu Komisji Europejskiej zaniepokojenie w związku z przyjęciem przez Sejm tzw. ustawy ocenowej. Komisarz kwestionuje szeroki zakres wyłączeń inwestycji ze standardowego postępowania środowiskowego i wskazał na braki formalne w przyjętym pod koniec 2022 r. Rządowym Programie Budowy Dróg Krajowych. Chodzi o uchybienia dotyczące strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.