Wystawianie faktur przez przedsiębiorców to dla nich chleb powszedni. W fakturze najczęściej określa się 7, 14 lub 21 – dniowy termin na uregulowanie należności przez dłużnika. W przypadku braku zapłaty w określonym terminie, przedsiębiorca może podjąć czynności zmierzające do odzyskania swoich należności.
Wśród czynności zmierzających do wyegzekwowania należności możemy wyróżnić polubowne metody rozwiązania sporu tzw. przedsądowe / pozasądowe oraz sądowe – pisze mec. Patrycja Kasprowska z Kancelarii Pilawska Zorski Adwokaci.
Pozasądowe odzyskiwanie należności
Jak zaznacza ekspertka, w przypadku wyboru polubownego rozwiązania sporu możemy skontaktować się z dłużkiem w dowolny sposób, np. za pośrednictwem wiadomości e-mail, sms, rozmowy telefonicznej. Najczęściej jednak kierujemy do dłużnika pisemne wezwanie do zapłaty, w którym określamy dodatkowy termin na uregulowanie należności pod rygorem podjęcia wszelkich kroków prawem dozwolonych, w tym oczywiście pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. Niewątpliwie zaleca się, aby wezwanie do zapłaty zostało wysłane listem poleconym za zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby wezwanie takie zostało wysłane również za pomocą innych dostępnych środków przekazu np. wiadomości e-mail, zwłaszcza gdy taka forma komunikacji została przyjęta pomiędzy stronami. Nie mniej w przypadku obiegu informacji pocztą tradycyjną zyskujemy pewność, iż adresat zapoznał się z treścią wezwania.
Sądowe odzyskiwanie należności
Jak zaznacza Kasprowska, kierując sprawę na drogę postępowania sądowego, możemy złożyć pozew o wydanie nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym (EPU), postępowaniu upominawczym oraz postępowaniu nakazowym bądź wystąpić z pozwem o zapłatę w trybie zwykłym.
Elektroniczne postępowanie upominawcze (EPU)
– Najtańszym i najszybszym sposobem jest skierowanie pozwu do elektronicznego postępowania upominawczego. Jak sama nazwa wskazuje, sprawa toczy się elektronicznie, co pozwala zaoszczędzić chociażby na kosztach poniesionych na pocztę tradycyjną oraz przyspieszyć obieg informacji. Z założenia polskiego ustawodawcy w elektronicznym postępowaniu upominawczym powinny toczyć się tylko takie sprawy, które nie charakteryzują się skomplikowaniem i są niewymagające, jako że nie wymagają przeprowadzenia postępowania dowodowego, bowiem w EPU nie przedkładamy fizycznie dowodów na poparcie swoich twierdzeń, a sąd działa na podstawie opisu stanu faktycznego i przytoczenia dowodów. W konsekwencji przynajmniej w założeniu z tego względu sprawa może być rozpoznana znaczniej szybciej niż w postępowaniu upominawczym lub nakazowym. Minusem postępowania upominawczego jest to, że na skutek złożenia przez dłużnika sprzeciwu sprawa zostaje umorzona, a wierzyciel musi wystąpić z pozwem w postępowaniu upominawczym lub nakazowym. W pozostałych przypadkach w sytuacji, gdy zostanie złożony sprzeciw sprawa trafia do tzw. trybu zwykłego – podkreśla ekspertka.
Według niej w postępowaniu upominawczym możemy dochodzić roszczenia pieniężnego albo świadczenia innych rzeczy zamiennych. Co do zasady katalog dowodów na poparcie istnienia roszczenia jest dowolny.
Postępowanie nakazowe
Z kolei – pisze dalej Kasprowska – postępowanie nakazowe kończy się wydaniem nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. Jednak zanim do tego dojdzie, sąd musi dysponować określonymi dowodami do wydania nakazu zapłaty. Do pozwu o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym należy dołączyć dokument, z którego wynika roszczenie. Sąd będzie rozpatrywał sprawę w postępowaniu nakazowym, tylko gdy żądanie wynika z jednego z poniższych dokumentów: dokumentu urzędowego, na przykład aktu notarialnego, wyciągu z ksiąg bankowych, zaakceptowanego przez dłużnika rachunku, wezwania dłużnika do zapłaty z pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu, weksla, czeku, warrantu lub rewersu należycie wypełnionego, do których prawdziwości i treści nie ma wątpliwości, umowy, dowodu spełnienia wzajemnego świadczenia niepieniężnego, dowodu doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, jeżeli powód dochodzi należności zapłaty świadczenia pieniężnego w rozumieniu ustawy z 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, lub też odsetek w transakcjach handlowych albo rekompensaty, o których mowa w tej ustawie. W praktyce, nie każdemu wierzycielowi uda się zatem uzyskać nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym.
Termin przedawnienia roszczeń
Ekspertka podkreśla, iż termin przedawnienia roszczenia z faktury zależy stricte od charakteru działalności i przedmiotu umowy. W przypadku sprzedaży, świadczenia usług oraz umowy zlecenia przedawnienie faktury następuje po upływie 2 lat od momentu dostarczenia faktury do dłużnika. W przypadku zaś umowy użyczenia, transportu, przewozu, spedycji obowiązuje roczny termin przedawnienia. Są to tak zwane terminy szczególne, a poza nimi wyróżniamy jeszcze terminy ogólne tj. 3 lata – dla roszczeń związanych z działalnością gospodarczą oraz świadczeń okresowych oraz 6 lat – dla pozostałych roszczeń tj. niezwiązanych z działalnością gospodarczą ani okresowych (jednak termin 6 letni nie dotyczy przedsiębiorców).
Egzekucja komornicza
– Po wydaniu nakazu zapłaty, dłużnik powinien w ciągu dwóch tygodni uregulować należności albo w tym samym terminie złożyć sprzeciw. W przypadku braku złożenia sprzeciwu, nakaz zapłaty się uprawomocnia (dotyczy nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i nakazowym). Możemy wtedy wystąpić do sądu o nadanie tzw. klauzuli wykonalności.