– Choć kodeks etyki nie jest powszechnie obowiązującym prawem, to jeżeli farmaceuta dopuści się działań, które będą niezgodne z zakazem reklamowym przewidzianym w kodeksie, może wobec niego zostać wszczęte postępowanie dyscyplinarne – przypomina w rozmowie z agencją Newseria Biznes adwokatka Katarzyna Kęska-Burska z kancelarii KRK Kieszkowska Rutkowska Kolasiński.
Wizerunku farmaceuty nie można wykorzystywać nie tylko w reklamach leków i wyrobów medycznych. Przyjęta w tym roku nowelizacja Kodeksu Etyki Farmaceuty precyzuje zasady dotyczące udziału farmaceutów w reklamach, zakazując promowania przez nich również suplementów diety i żywności specjalnego przeznaczenia medycznego. Nowe przepisy dotyczą również ograniczeń w funkcjonowaniu farmaceutów w mediach społecznościowych. Raport e-recepta.net „Nawyki zdrowotne Polaków” z 2023 r. wskazuje, że ponad połowa osób (53 proc.) przy zakupie leków kieruje się rekomendacją lekarza lub innego specjalisty. Dlatego tak dużo dyskutuje się o tym, czy lekarze, farmaceuci i przedstawiciele innych zawodów medycznych powinni występować w reklamach.
Ustawa o wyrobach medycznych zakazuje wykorzystywania w reklamie wizerunku czy postaci lekarza lub farmaceuty
– Dopuszczalność udziału farmaceutów w reklamie produktów, które są dostępne w aptece, zależy tak naprawdę od statusu rejestracyjnego tego produktu i od odbiorcy tej reklamy. Jeżeli mówimy o reklamie skierowanej do publicznej wiadomości, zakaz obowiązuje w przypadku leków i w przypadku wyrobów medycznych – mówi Katarzyna Kęska-Burska.
Ustawa o wyrobach medycznych zakazuje wykorzystywania w reklamie wizerunku czy postaci lekarza lub farmaceuty. Niezgodna z prawem jest także reklama, w której występuje aktor grający lekarza czy farmaceutę lub ktokolwiek, kogo wygląd czy strój mogą sugerować, że jest to osoba wykonująca zawód medyczny. Ministerstwo Zdrowia wskazywało w 2023 r., że występowanie lekarza lub farmaceuty w reklamie leku może mieć wpływ na decyzje związane z farmakoterapią podejmowane przez samego pacjenta. Sugerując się opiniami osób posiadających autorytet zawodowy, może chętniej kupić reklamowany produkt leczniczy niż np. ten zalecany przez lekarza podczas wizyty.
Kwestię reklamowania leków i wyrobów medycznych przez przedstawicieli zawodów medycznych regulują nie tylko ustawy, ale również kodeksy etyki zawodowej
– Zabronione jest kierowanie do publicznej wiadomości reklamy wyrobu medycznego, która wykorzystuje wizerunek osoby wykonującej zawód medyczny. Problematyczne może być stwierdzenie, czy dany zawód jest zawodem medycznym czy tylko jest kojarzony z zawodem medycznym. Trochę pomaga nam tutaj ustawodawca, który ostatnio wprowadził ustawę o niektórych zawodach medycznych, gdzie możemy znaleźć listę zawodów medycznych. Takie osoby nie powinny występować w reklamach wyrobów medycznych skierowanych do publicznej wiadomości. Dodatkowo są ustawy dotyczące już konkretnych zawodów, jak farmaceuta, lekarz, lekarz dentysta, które wprost w swoich uregulowaniach wskazują, że są to zawody medyczne, więc z automatu wyłączamy te zawody z możliwości występowania w reklamach wyrobów medycznych skierowanych do pacjentów – wyjaśnia ekspertka.
Kwestię reklamowania leków i wyrobów medycznych przez przedstawicieli zawodów medycznych regulują nie tylko ustawy, ale również kodeksy etyki zawodowej. Znowelizowany i przyjęty w marcu br. Kodeks Etyki Farmaceuty RP precyzuje zasady dotyczące udziału farmaceutów w reklamach.
Wcześniejsza wersja Kodeksu zabraniała farmaceutom jedynie reklamowania siebie i swoich usług oraz uczestnictwa w reklamie niezgodnej z prawem lub dobrymi obyczajami
– Nowelizacja wprowadza faktycznie nowy zakaz, który obejmuje zakaz reklamy zarówno leków, jak i wyrobów medycznych, suplementów diety oraz żywności. Jeżeli mówimy o lekach i wyrobach medycznych ten zakaz został już uregulowany ustawowo, więc w tym kontekście rewolucji nie ma. Natomiast w przypadku suplementów diety i żywności, zmienia się nieco sytuacja prawna – wskazuje ekspertka.
Nowelizacja kodeksu zakazuje promowania przez farmaceutów produktów leczniczych, wyrobów medycznych, suplementów diety i żywności specjalnego przeznaczenia medycznego. Podkreśla także, że farmaceuta unika działalności przyczyniającej się do zwiększania konsumpcji produktów leczniczych. Wcześniejsza wersja zabraniała farmaceutom jedynie reklamowania siebie i swoich usług oraz uczestnictwa w reklamie niezgodnej z prawem lub dobrymi obyczajami.
Na farmaceutę może zostać nałożona kara upomnienia, nagany, zawieszenia, a nawet pozbawienia prawa wykonywania zawodu
– Kodeks etyki nie jest powszechnie obowiązującym prawem, to samoregulacja zawodowa. Natomiast jeżeli farmaceuta dopuści się działań, które będą niezgodne z tym kodeksem i niezgodne z zakazem reklamowym przewidzianym w takim kodeksie, to wobec takiego farmaceuty może zostać wszczęte postępowanie dyscyplinarne. Na farmaceutę może zostać nałożona kara upomnienia, nagany, zawieszenia, a nawet pozbawienia prawa wykonywania zawodu – podkreśla Katarzyna Kęska-Burska.