– Grono ekonomistów i analityków pod wodzą prof. Jerzego Hausnera od trzech lat przygotowuje indeks wiarygodności ekonomicznej państwa. Naszym celem jest przyjrzenie się temu, na ile państwo jest wiarygodne w różnych obszarach – począwszy od finansów publicznych, poprzez usługi publiczne, po kształtowanie prawa.
W zależności od obszaru sytuacja wygląda różnie. Natomiast w kwestiach makroekonomicznych i transparentności finansów publicznych sytuacja wygląda w ostatnich latach coraz gorzej. Stąd potrzebne są zdecydowane działania, żeby tę wiarygodność ekonomiczną poprawiać – mówi agencji Newseria Biznes prof. Agnieszka Chłoń-Domińczak, prorektor ds. nauki w SGH w Warszawie.
3. edycja indeksu wiarygodności ekonomicznej została przygotowana w układzie porównawczym dla 5. krajów
Z tegorocznej edycji indeksu wiarygodności ekonomicznej państwa (IWEP) wynika, że Polska wypada pod tym względem coraz gorzej, szczególnie w obszarze makroekonomii i finansów publicznych. To z kolei obniża konkurencyjność gospodarki, wpływając na możliwości jej finansowania i rozwoju oraz na postrzeganie Polski przez inwestorów. Widać to m.in. w spadku sumarycznej wartości inwestycji zagranicznych w Polsce. Biznes apeluje o większą stabilizację prawa i obciążeń fiskalnych, podkreślając, że pobudzenie inwestycji, szczególnie w obszarach cyfrowej gospodarki, jest konieczne dla wzrostu gospodarczego.
Trzecia edycja indeksu wiarygodności ekonomicznej została przygotowana w układzie porównawczym dla pięciu krajów: Polski, Czech, Rumunii, Słowacji oraz Węgier. Powstała na podstawie 87 wskaźników, pochodzących z różnorodnych baz danych, w tym m.in. Eurostatu, OECD czy Banku Światowego, i uwzględnia czynniki takie jak praworządność, stabilność systemu finansowego i podatkowego czy wymiar sprawiedliwości. Jej wyniki wskazują natomiast na duży spadek wiarygodności ekonomicznej Polski w ciągu ostatniego roku. Ekonomiści i analitycy zwrócili uwagę m.in. na problemy z opieszałością wymiaru sprawiedliwości oraz fatalne w skutkach zjawisko nadprodukcji prawa, z którym wiąże się fasadowość konsultacji w procesie legislacyjnym. Do obniżenia wiarygodności ekonomicznej Polski przyczyniło się też mocne rozchwianie trójpodziału władzy i problemy z praworządnością, której stan jest znacznie lepszy niż na Węgrzech, ale jednocześnie gorszy niż w Czechach czy Rumunii.
Niska wiarygodność ekonomiczna państwa przekłada się na niestabilność gospodarki
– Wyniki pokazują, że ewidentnie nie jesteśmy liderem i na tle pozostałych państw o podobnym poziomie rozwoju i podobnej historii w większości obszarów plasujemy się na dalszych miejscach. Na pewno jest więc przestrzeń, żeby próbować się poprawić – mówi prof. Agnieszka Chłoń-Domińczak.
Ekonomiści i eksperci SGH w komentarzu do ostatniej edycji indeksu IWEP podkreślili, że niska wiarygodność ekonomiczna państwa przekłada się na niestabilność gospodarki. Jej odczuwalnymi skutkami są np. podwyższona rentowność krajowych papierów skarbowych, niska skuteczność działań antyinflacyjnych czy wahania kursu złotego. Dla firm i przedsiębiorców oznacza to nie tylko znaczący wzrost kosztów, ale i ryzyka, co nie sprzyja nowym inwestycjom i tworzeniu miejsc pracy.
Niska wiarygodność ekonomiczna kraju to przede wszystkim niepewność
– Konsekwencje niskiej wiarygodności ekonomicznej państwa wpływają na poczucie bezpieczeństwa, zaufanie obywateli do tego, jak kształtowane są polityki publiczne. Wpływają też na postrzeganie nas jako wiarygodnego kraju przez inwestorów zewnętrznych – mówi współautorka IWEP. – Zagraniczni inwestorzy zwracają uwagę na to, jak wygląda stabilność finansów publicznych, jak wygląda transparentne zarządzanie państwem, jak prowadzona jest polityka monetarna i fiskalna. Te wszystkie elementy mają przełożenie na to, czy inwestycje w nasz kraj są postrzegane jako stabilne i bezpieczne.
– Niska wiarygodność ekonomiczna kraju to przede wszystkim niepewność. A niepewność to wyższe koszty prowadzenia działalności, wyższe koszty zaciągania kredytów, bardziej niepewny zwrot z inwestycji, które wszyscy realizujemy – dodaje Jacek Kunicki, członek zarządu ds. finansów w Orange Polska.
2024 r. powinien przynieść lekkie odbicie, choć z drugiej strony wzrost cen energii i płacy minimalnej w Polsce może stanowić przeszkodę w przyciąganiu dużych inwestorów
Dane za ub. rok, przedstawione w raporcie SGH podczas wrześniowego Forum Ekonomicznego w Karpaczu, pokazują, że wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) w Polsce w 2023 r. wyniosła 28,7 mld dol. Tym samym była niższa o prawie 9 proc. r/r (31,5 mld dol. w 2022 r.). Oznacza to pierwszy od trzech lat spadek. Według ekonomistów 2024 r. powinien przynieść lekkie odbicie, choć z drugiej strony wzrost cen energii i płacy minimalnej w Polsce może stanowić przeszkodę w przyciąganiu dużych inwestorów.
Z raportu SGH wynika również, że najwięcej kapitału zagranicznego napływa do Polski z Niemiec, Francji, Niderlandów, USA i Wielkiej Brytanii. Z kolei największym pojedynczym inwestorem jest francuski koncern telekomunikacyjny Orange.