W najbliższym czasie pojawią się zmiany w statusie prawnym cudzoziemców przebywających w Polsce. Część z nich będzie wynikała z zakończenia stanu zagrożenia epidemicznego, co będzie wiązało się także ze zmianami dla pracodawców.
Jak dalej informują Marcin Grzesiak i Emil Grzelak, eksperci Deloitte Polska w Strefie Pracodawcy 17/2023, oprócz tego niedługo wejdą w życie regulacje mające wpływ na tzw. Specustawę ukraińską.
Koniec stanu zagrożenia epidemicznego i implikacje dla cudzoziemców i pracodawców
Trwają prace nad zakończeniem obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego w Polsce. Tak zwane „przepisy covidowe” przedłużały automatycznie ważność zezwoleń na pracę, zezwoleń na pobyt i kart pobytu, a także wiz i oświadczeń o zamiarze powierzenia pracy, które były ważne przed wprowadzeniem stanu zagrożenia epidemicznego. Zgodnie z treścią projektu, po 1 sierpnia 2023 r., przepisy ustawy o cudzoziemcach w zakresie terminów ważności wymienionych wyżej dokumentów zaczną znów obowiązywać, co będzie równoznaczne z powrotem do stanu prawnego sprzed pandemii.
Warto przypomnieć, że ustawa ta przewiduje:
- obowiązek złożenia przez cudzoziemca wniosku o zezwolenie na pobyt najpóźniej w ostatnim dniu legalnego pobytu na terytorium RP lub opuszczenia Polski do tego dnia;
- obowiązek opuszczenia terytorium RP w przypadku uzyskania ostatecznej decyzji odmawiającej udzielenia zezwolenia na pobyt na terenie Polski;
- o przypadku uzyskania decyzji odmownej, co do zasady, jedyną opcją pozostania będzie złożenie odwołania od decyzji odmownej.
Zapowiadany koniec stanu zagrożenia epidemicznego i jego skutki dla pracodawców
Według ekspertów Deloitte Polska ponownie zaczną obowiązywać przepisy związane z zobowiązaniem cudzoziemca do powrotu do kraju pochodzenia. Pracodawcy zatrudniający cudzoziemców będą musieli sprawdzić ważność dokumentów legalizujących pracę i pobyt, jeśli podlegały one automatycznemu przedłużeniu na mocy obowiązujących przepisów „covidowych” przez okres ostatnich 3 lat. Czas na uzupełnienie dokumentów zarówno ze strony cudzoziemca, jak i pracodawcy będzie mocno ograniczony, ponieważ będzie to możliwe jedynie do upływu 30. dnia następującego po dniu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, tj. maksymalnie do 31 lipca 2023 r.
Kolejne zmiany „specustawy ukraińskiej” – przedłużenie ochrony
Wkrótce wejdą również w życie przepisy wynikające z nowelizacji kilku aktów prawnych, które mają wpływ na tzw. Specustawę o pomocy obywatelom Ukrainy. Zmiany przedłużają okres trwania ochrony czasowej dla obywateli Ukrainy i ich rodzin, które znalazły się na terytorium RP w związku z konfliktem zbrojnym w Ukrainie (dotychczasowa ochrona obowiązywała do 24 sierpnia 2023 r.) i przewidują:
1/ Przedłużenie polskiej ochrony czasowej do 4 marca 2024 r. dla obywateli Ukrainy, którzy nie złożyli wniosku o udzielenie im zezwolenia na pobyt i pracę, zezwolenia na pobyt i pracę w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji lub zezwolenia na pobyt i pracę w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.
2/ Przedłużenie polskiej ochrony czasowej do 31 sierpnia 2024 r. dla obywateli Ukrainy, którzy:
a. Zgodnie z obowiązkiem szkolnym pobierają naukę w przedszkolach, szkołach podstawowych i średnich;
b. 4 marca 2024 r. będą uczniami przedszkoli albo szkół funkcjonujących wewnątrz ukraińskiego systemu oświaty za pomocą zdalnych metod nauczania;
c. Najpóźniej w roku szkolnym 2022/2023 zaczną naukę w szkole policealnej, w branżowej szkole II stopnia, szkole policealnej lub szkole dla dorosłych;
d. Są rodzicami lub opiekunami małoletnich osób wymienionych w punktach a-c.
Ustawa przedłuża również do 4 marca 2024 r. zawieszenie biegu terminów załatwienia spraw prowadzonych przez wojewodę w zakresie udzielenia, zmiany i cofnięcia zezwoleń na pobyt. Powyższe regulacje zostały uchwalone przez parlament, oczekują na podpis prezydenta i publikację w Dzienniku Ustaw. Zmienione przepisy wejdą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Inne zmiany dotyczące cudzoziemców
Cudzoziemców, którzy planują złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE zainteresuje zmiana dotycząca poświadczenia poziomu znajomości języka polskiego. Zgodnie z nowymi przepisami, zostanie opublikowany wykaz poświadczeń znajomości języka polskiego na poziomie co najmniej B1, które będą mogły zostać uznane przez urzędy wojewódzkie w powyższych postępowaniach.