Ze względu na utrzymującą się niepewność geopolityczną oraz szoki destabilizujące procesy gospodarcze ostatnie lata stawiają przedsiębiorców przed wyjątkowo trudnymi wyzwaniami. Relatywnie wysoka inflacja, rosnące ceny energii, wahania stóp procentowych czy niestabilność rynku pracy to nowa codzienność dla prowadzenia biznesu.
W ramach badań MIK na początku i na końcu 2023 r. Polski Instytut Ekonomiczny poprosił przedsiębiorców o ustosunkowanie się do pięciu stwierdzeń dotyczących przewidywań na temat ważnych dla gospodarki obszarów. Opinie ze stycznia 2023 r. dotyczyły przewidywań na 2023 r., zaś opinie z grudnia 2023 r. odnoszą się do 2024 r. – napisał Tygodnik Gospodarczy Polskiego Instytutu Ekonomicznego nr 52/2023.
Utrzymują się pesymistyczne przewidywania dotyczące cen energii
Zdaniem ekspertów PIE utrzymują się pesymistyczne przewidywania dotyczące cen energii. Aż 81 proc. firm zakłada, że w 2024 r. wzrosną ceny nośników energii. Jeszcze większy odsetek (87 proc.) przedsiębiorców przewidywał wzrost cen w 2023 r. Już w 2022 r. ceny energii mocno wzrosły (w IV kwartale 2022 r. o blisko 70 proc. r/r), co było efektem napaści Rosji na Ukrainę. Ze względu na wzrost cen surowców energetycznych w 2023 r., skutkujący wzrostem cen produktów energochłonnych, wzrost kosztów energii był odczuwalny, mimo ustawowego zamrożenia cen dla małych i średnich firm oraz gospodarstw domowych. Mimo że w porównaniu z 2023 r. zatwierdzone ceny energii w taryfach sprzedawców na 2024 r. są niższe o 31,3 proc., nie będzie to jednak oznaczać niższych rachunków, gdyż wzrosną opłaty dystrybucyjne. Wynika to z rosnących potrzeb inwestycji w sieci przesyłowe i dystrybucyjne, związanych z transformacją energetyczną.
Według PIE bardziej umiarkowane przewidywania przedsiębiorców dotyczą wzrostu inflacji. W grudniu 2023 r. mniej niż 60 proc. firm uważa, że w 2024 r. inflacja wzrośnie. Ale w styczniu 2023 r. wzrostu inflacji w nadchodzącym roku spodziewało się aż 80 proc. Wysoka inflacja towarzyszyła przedsiębiorcom przez cały 2023 r., chociaż jej tempo nieco spadło pod koniec roku. Prognozy na 2024 r. przewidują niższy poziom inflacji.
Ustabilizowały się przewidywania przedsiębiorców dotyczące wzrostu bezrobocia
Eksperci PIE zaznaczają, iż wzrostu stóp procentowych w 2024 r. spodziewa się 39 proc. badanych, ale podobny odsetek firm (36 proc.) jest zdania przeciwnego. Natomiast w styczniu 2023 r. wzrostu stóp procentowych spodziewało się aż 64 proc. badanych. Od września 2022 r. do września 2023 r. Rada Polityki Pieniężnej utrzymywała stopy procentowe NBP na rekordowo wysokim poziomie. Stopa referencyjna wynosiła 6,75 proc. We wrześniu i październiku 2023 r. RPP podejmowała decyzje o obniżkach stóp procentowych i obecnie stopa referencyjna jest na poziomie 5,75 proc.
W opinii PIE w 2023 r. ustabilizowały się przewidywania przedsiębiorców dotyczące wzrostu bezrobocia. W styczniu 2023 r. wzrostu bezrobocia w rozpoczynającym się wówczas roku spodziewało się aż 64 proc. firm. W grudniu 2023 r. tylko 37 proc. badanych było zdania, że bezrobocie w 2024 r. wzrośnie. Przez cały 2023 r. w Polsce obserwowaliśmy bardzo niski poziom bezrobocia i mimo dużej niepewności gospodarczej, rosnących kosztów pracowniczych i wysokiej inflacji rynek pracy w Polsce jest stabilny.
Zdecydowanie największą część badanych (57 proc.) stanowią przedsiębiorcy nie spodziewający się końca wojny w Ukrainie w 2024 r.
Jak stwierdza na zakończenie Tygodnik Gospodarczy PIE, najbardziej pesymistycznie przedsiębiorcy widzą przyszłość wojny w Ukrainie. Zdecydowanie największą część (57 proc.) stanowią respondenci nie spodziewający się końca tej wojny w 2024 r.