Środek lata obfituje w nowe regulacje w prawie pracy, które będą miały duże znaczenie praktyczne dla pracodawców. Niektóre z tych nowych rozwiązań wchodzą w życie jeszcze w sierpniu (np. długo oczekiwana przez sektor transportowy nowa ustawa o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym), inne wciąż czekają na podpis prezydenta.
Każda z tych zmian wymaga analizy i wdrożenia u pracodawców – informuje Marta Dychto, Junior Associate w Kancelarii Deloitte Legal z Deloitte Polska.
Obowiązek zatrudniania pracownika podczas sporu sądowego
Obecnie pracownik żądający przywrócenia do pracy (bądź uznania wypowiedzenia za bezskuteczne) może żądać, aby sąd zobowiązał pracodawcę do jego dalszego zatrudniania. Jeżeli sąd uwzględni wniosek to pracownik, już na mocy nieprawomocnego wyroku, w praktyce wraca do pracy. Sąd nie ma jednak obowiązku uwzględnić wniosku pracownika i może zdecydować o tym żądaniu, biorąc pod uwagę całość sprawy i argumentację obu stron sporu. Sytuacja ta ulegnie najprawdopodobniej niebawem zmianie. Ustawa, która trafiła do podpisu prezydenta 31 lipca 2023 r. przewiduje, że sąd w wyroku I instancji, przywracając pracownika do pracy, będzie zobowiązany nakazać jego dalsze zatrudnienie (o ile pracownik tego zażąda) do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia.
Może się zdarzyć, że pracodawca będzie zobowiązany do zatrudniania pracownika podczas całego sporu sądowego
W jeszcze dalej idącym zakresie zmiany dotkną pracowników szczególnie chronionych przed rozwiązaniem stosunku pracy. Wniosek pracownika o jego dalsze zatrudnienie, złożony w trakcie sporu sądowego o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne lub o przywrócenie do pracy, będzie dla sądu wiążący i to już na etapie rozpoczęcia sporu (w trybie zabezpieczenia roszczenia). Sąd będzie mógł odmówić udzielenia tego zabezpieczenia jedynie wyjątkowo, gdy pozew byłby oczywiście bezzasadny. W praktyce zatem może się zdarzyć, że pracodawca będzie zobowiązany do zatrudniania pracownika podczas całego sporu sądowego nawet jeżeli w prawomocnym wyroku końcowym potwierdzone zostanie, że rozwiązanie umowy było zgodne z prawem.
Zmiany w sposobie obliczania płacy minimalnej
Zaplanowano także modyfikacje w zakresie sposobu liczenia minimalnego wynagrodzenia za pracę. Ustawodawca wprowadza definicję dodatku za szczególne warunki pracy, który stanowić ma dodatek za pracę wykonywaną w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie szkodliwych dla zdrowia, związanej z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym lub pracę szczególnie niebezpieczną. Dodatek taki ma przysługiwać na zasadach określanych przez pracodawcę wewnętrznie (np. w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie wynagradzania). Dodatek nie będzie wliczany do płacy minimalnej. Zmiany mają wejść w życie 1 stycznia 2024 r.
Faktyczna wysokość wynagrodzenia minimalnego pracowników otrzymujących dotychczasowo dodatek wzrośnie
Obecnie kwota dodatku różni się w zależności od ustaleń obowiązujących w danym zakładzie pracy, a wielu pracodawców zalicza dodatek do minimalnego wynagrodzenia. Zmiana, jeżeli ustawa zostanie podpisana przez Prezydenta, spowoduje, że faktyczna wysokość wynagrodzenia minimalnego pracowników otrzymujących dotychczasowo dodatek wzrośnie, zatem wzrosną koszty zatrudnienia spoczywające na pracodawcy. Ustawodawca przewidział możliwość renegocjacji kosztów kontraktów zawartych przed 1 września 2023 r., jeśli przy ich ustalaniu uwzględniano wysokość minimalnego wynagrodzenia pracowników zawierającego dodatek. Z wnioskiem o przeprowadzenie renegocjacji kosztów wykonania umowy można zwrócić się do kontrahenta do 31 grudnia 2023 r. Możliwość ta dotyczy zarówno kontraktów zawartych w ramach zamówień publicznych, jak i umów w sektorze prywatnym.
Ustawa o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym
18 sierpnia 2023 r. wejdzie w życie ustawa o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym, której celem jest dostosowanie przepisów prawa polskiego do przepisów unijnych.
Ustawa określa:
- zasady delegowania,
- zasady kontroli przestrzegania przepisów o delegowaniu i realizacji obowiązków informacyjnych związanych z delegowaniem,
- zasady kontroli drogowej delegowanych kierowców,
- zasady współpracy Inspekcji Transportu Drogowego z Państwową Inspekcją Pracy przy realizacji ustawy,
- zasady współpracy właściwych organów Państw Członkowskich,
- kwestie kar pieniężnych i grzywien administracyjnych nakładanych na przewoźników delegujących.
Przewoźnicy delegujący kierowców w rozumieniu ustawy będą mieli obowiązek zgłoszenia faktu delegowania poprzez publiczny interfejs, a kierowca będzie musiał dysponować odpowiednimi dokumentami.