Krajowy rynek zamówień publicznych cechuje niedostateczna konkurencyjność. Dlatego pożądane jest – z punku widzenia uwarunkowań gospodarczych – zwiększenie udziału sektora MŚP w korzystaniu z zamówień publicznych.
Obecnie udział MŚP jako wykonawców zamówień publicznych jest nieproporcjonalnie niski w odniesieniu do roli tych podmiotów w krajowej gospodarce – zwraca uwagę Związek Przedsiębiorców i Pracodawców w opublikowanym memorandum.
W Polsce udział zamówień publicznych w PKB wynosi w przybliżeniu 10 proc.
Jak wynika z danych UE za r. 2020 zamówienia publiczne stanowią około 19 proc. PKB Wspólnoty, co przekłada się na kwotę około 2,3 bln euro w skali roku. W Polsce ich udział w PKB jest niższy i wynosi w przybliżeniu 10 proc., co stanowi jednak wartość nawet 200 mld zł w skali roku.
Z perspektywy skali funkcjonowania sektora zamówień publicznych i jego wkładu w budowanie kluczowych wskaźników gospodarczych, uwagę zwrócić powinien niewystarczający udział mikro, małych i średnich przedsiębiorstw w odsetku ofert składanych w postępowaniach zarówno poniżej progów unijnych jak i je przekraczających. Niekorzystnie dla MŚP rysują się także dane dotyczące udzielonych zamówień.
W latach 2014-2020 liczba mikroprzedsiębiorstw w Polsce zwiększyła się o przeszło pół miliona
Tymczasem, według danych GUS z 2020 r., spośród 2,3 mln przedsiębiorstw niefinansowych w Polsce 99,8 procenta stanowili przedstawiciele sektora MŚP. 97 procent z puli rzeczonych 2,3 mln firm to mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające do 9 pracowników – tylko 3,7 tysiąca to podmioty zatrudniające ponad 250 osób. Tendencja wciąż postępuje – w przedziale lat 2014-2020 liczba mikroprzedsiębiorstw w Polsce zwiększyła się, według danych GUS, o przeszło pół miliona.
W tym samym czasie małych, średnich i dużych firm ubyło ponad 10 tysięcy. Jednocześnie to właśnie przedstawiciele sektora MŚP najdotkliwiej – z uwagi na niewystarczające rezerwy finansowe – odczuli skutki pandemii COVID-19, co stwarza konieczność udzielenia sektorowi wsparcia.
Największym zainteresowaniem sektora MŚP cieszyły się zamówienia na roboty budowlane
Mimo tak znaczącego udziału MŚP w ogóle liczby przedsiębiorstw w Polsce, udział ofert złożonych przez nie w zamówieniach publicznych poniżej progów unijnych w 2020 r. w Polsce wynosił 82 proc. Stanowi to wartość nieznacznie wyższą niż w latach poprzednich (82 proc. w r. 2019, 79 proc. w r. 2018, 80 proc. w r. 2017). W 2020 r. największym zainteresowaniem sektora MŚP cieszyły się zamówienia na roboty budowlane (88 proc.). W przypadku ofert dotyczących usług i dostaw wskaźnik udziału MŚP wyniósł 79 proc. Za najkorzystniejsze oferty sektora MŚP uznano w 2020 r. w 81 proc. postępowań o wartości poniżej progów unijnych, co stanowiło 85 proc. wartości ogółu zamówień.
Możliwość realizowania koncepcji local content
Jak zaznacza ZPP jednostki samorządu terytorialnego oraz inni zamawiający, w myśl ustawy Prawo zamówień publicznych – realizując tak krajowe jak i unijne zamówienia – dysponują możliwością realizowania koncepcji local content, która realnie zwiększa szanse na udział najliczniejszej w Polsce grupy przedsiębiorstw, czyli sektora MŚP, w rynku zamówień publicznych. Stosowanie wymienionych narzędzi zwiększa konkurencyjność sektora zamówień publicznych i oddala widmo „zawłaszczenia” rynku niemal wyłącznie przez największe firmy.
Kooperacja między sektorami publicznym i prywatnym
Oparta na zasadach partnerstwa i dialogu kooperacja między sektorami publicznym i prywatnym z jednej strony zachęcić może większą liczbę przedsiębiorców – ze szczególnym wskazaniem na przedsiębiorców sektora MŚP – do udziału w postępowaniach o udzielenie zamówień. Z drugiej strony szersze grono firm składających swoje oferty to także szansa dla zamawiających, który wybrać mogą ofertę najkorzystniejszą z punktu widzenia pierwszo- i drugoplanowych celów.